Staking

Ik wil staken. Gewoon een tijdje niks doen.

Sommigen hebben al gemerkt dat ik de laatste acht weken ben beziggeweest met Lacan, Hegel, Spinoza, vroege kerkgeschiedenis, exegese van Romeinen 1, de staat en het pacifisme en nog vele andere dingen. Dat levert me natuurlijk allemaal helemaal niks op, ik bedoel nog geen zak petat.

Dus ga ik in staking.

Ik denk dat ik bijna een volle dag ga staken.

Niet helemaal 24 uur, maar toch.

Ik zag vandaag een video op YouTube over een nieuwe cursus Bijbels Hebreeuws en dacht bij mezelf: dat wil ik ook, maar dan in het Nederlands. Lijkt me geweldig om mensen Bijbels Hebreeuws te leren, samen te studeren en de geheimen van de Tenach te verkennen. Dan moet je wel wat materiaal hebben in de aanbieding: video’s en podcasts bij voorbeeld. 

Ik staak dus toch maar slechts 16 uur.

En toen zag ik weer mijn eigen vertaling van een gedicht van marsman. Gaf me veel plezier. Maar er zijn nog andere gedichten van Marsman die zeer de moeite waard zijn.

Ik denk dat ik morgen 8 uur kan staken.

Verder wil ik maandagavond verder gaan met de cursus german Idealism op wiziq.com. Ohje. Die moet wel worden voorbereid. En dat kan nog, na de dienst van zondagmorgen waar ik voorga in Bussum.

Misschien staak ik gewoon wel niet.

De stok en de staf

Voor mijn verjaardag kreeg ik van vrienden een wandelstok. Een grapje, zeiden ze. maar wel een mooie stok en of ik dat ook vond.

Ja, het was een mooie stok. Een echte wandelstok, donkerbruin gelakt hout, met een fraaie handgreep en zo’n maagdelijk rubber dopje waarmee je de stok even kon laten opspringen van de grond als je hem recht naar beneden liet vallen.

De volgende dag al wilde ik hem uitproberen op straat en daarom liep ik met mijn wandelstok te flaneren over het dorpsplein. Zoiets moet er goed uitzien natuurlijk, dus ik probeerde verschillende wandeltempo’s uit, duwde mijn stok hard op de grond om me af te zetten en steun aan mijn been te geven, en dan weer probeerde ik hem achteloos mee te slepen en dan met een nonchalant gebaar over mijn schouder te laten flitsen. Je wilt met je stok laten zien dat je een echte wandelaar bent en niet invalide, toch? En het staat zo keurig Goois, dus waarom niet.

Bij één van mijn vele elegante stok variaties – neerzetten, even opdrukken, dan achteloos naar achter laten vliegen en net op tijd opvangen, vooruit schuiven en met elegante boog over de rechterschouder – ging het mis. Dit was duidelijk een manoeuvre voor gevorderden. En zover was ik nog niet.

Ik sloeg namelijk met de stok tegen mijn hoofd aan, nou ja, schampte langs mijn rechteroor, maar voldoende om mijn evenwicht te verliezen. Al was het maar voor een momentje.

En toen struikelde ik voorover over mijn eigen linkervoet en belandde na een ferme sprong naar rechts met mijn wreef vol tegen de rand van een metalen bankje aan.

Wat was ik blij met die stok. En nu kon ik hem ook echt gebruiken want mijn rechtervoet wilde niet zo goed meer meekomen. Het jankte in me van de pijn als ik mijn voet op de grond neerzette. Wat gaf het? Ik had de stok.

Na enkele tientallen meters voortstrompelen - met de stok als ondersteuning -  ging er een mevrouw voor me staan. Dag meneer, zei ze in gebroken Nederlands. Dat plus haar huidskleur gaf me uiteraard weer in dat ze nog niet lang in Nederland woonde. Beschaamd over mijn asielzoekersvooroordeel bleef ik dus ook staan en zei, goed articulerend, ‘dag mevrouw’ terug.

“Uw been, niet goed hè?”

“Nee, mevrouw, been is niet erg goed,” zei ik , mijn Nederlands aanpassend.

“Gewoon olijfolie erop smeren met bruin pakpapier, twee dagen, is been goed dan.”

“Dank u wel,” stamelde ik, plotseling vol met haast.

“Wel goed …”, ze zocht naar het woord, “goed drukken, goed stevig doen, meneer?”

“Ja, dank u wel,’ zei ik, met een plotseling jank toon in mijn stem omdat ik even was vergeten dat mijn been inderdaad niet goed was.

Ze reageerde heel bezorgd. “Oh, oh, pijn, he? Doen hoor, olijfolie, bruin papier.”

Toen ze weg was vermande ik me, zette steeds vaker mijn rechtervoet gewoon op de grond en geleidelijk ging de pijn weer weg. het was ook maar een kleine botsing geweest. Na enkele minuten kon ik alweer pijnloos lopen en deed mijn boodschappen. Ook onhandig met de stok natuurlijk, maar ik wist verdere ongelukken te vermijden.

Onderweg naar huis deed ik de stok in mijn boodschappentas, waar hij fraai uitstak maar verder geen onheil meer kon aanrichten.

Toen ik de hoek omsloeg om de markt te verlaten, liep ik bijna tegen haar op. Mijn bezorgde asielzoekster. De vrouw die haar hele medicinale dorpswijsheid aan de Nederlandse bevolking was komen aanbieden. Ik liep zo snel dat ik haar al bijna voorbij was toen ze zich half omdraaide en zei: “Werkt goed he? Olijfolie en papier.”

Ik wist zo gauw niet wat ik terug moest zeggen. Toen ze al bijna aan de overkant van de straat was beland, riep ik haar nog na:

“Been goed, dank u wel.”

Joods-Amerikaanse schrijvers

Paul Auster - Onzichtbaar

Michael Chabon - De Jiddische Politiebond

 Jonathan Safran Foer - Alles is verlicht

Philip Roth - Operatie Shylock 

Paul Auster - Onzichtbaar

Austers vijftiende roman opent in New York, in de lente van 1967. Adam Walker is twintig jaar, en pas afgestudeerd aan Columbia University. Hij wil dichter worden. Op een feestje ontmoet hij de raadselachtige Fransman Rudolf Born en diens zwijgzame maar verleidelijke vriendin Margot. Voordat hij het weet is Adam verwikkeld in een perverse driehoeksverhouding die tot een plotse geweldsdaad leidt. Zijn leven neemt een totaal andere wending. Een faustiaanse nieuwe roman vol passie van een van de grootste hedendaagse Amerikaanse auteurs.

Paul Auster

 

Image by Getty Images via Daylife

Een adembenemende roman die ons van 1967 tot 2007 voert, van New York tot Parijs tot de Caraïben. Auster brengt het schaduwland tussen geheugen en waarheid in kaart, tussen schrijverschap en identiteit, in een verhaal vol woede, lust en een nietsontziende zoektocht naar rechtvaardigheid.

Koop het bij Bol

Onzichtbaar
Paul Auster

Michael Chabon - De Jiddische Politiebond

Michael Chabon

Image via Wikipedia

Hoe zou de wereld er nu uitzien als alles vanaf het begin van de Tweede Wereldoorlog anders was gelopen? In dit elegante, speelse gedachte-experiment van Michael Chabon vestigt een nieuwe gemeenschap van Joden uit het oude Europa zich tijdens de Tweede Wereldoorlog in de fictieve Amerikaans-Joodse staat Alaska.

Koop het bij Bol 

De Jiddische politiebond
Michael Chabon

Na zestig jaar telt de bevolking vijf miljoen zielen; Jiddisch is de voertaal. In de ruige, overbevolkte hoofdstad Sitka stuit inspecteur Meyer Landsman op het lijk van een heroïnejunk annex schaakwonder. Al snel leidt deze moord naar de charismatische rabbijn Heskel Sjpilman, aanvoerder van een sekte die er maffiose praktijken op na houdt. Maar achter de sekte duikt een nog veel dreigender schaduw op....

Jonathan Safran Foer - Alles is verlicht

In de zomer na zijn afstuderen reist een schrijver naar het oostelijk deel van Europa. Slechts gewapend met een vergeelde foto gaat hij op zoek naar Augstine, de vrouw die al dan niet een schakel is met zijn grootvader die hij nooit heeft gekend - de vrouw die zijn grootvader, zo is hem verteld, uit de handen van de nazi's heeft gered.

Koop het bij Bol

Alles is verlicht pap
Jonathan Safran Foer

Vergezeld door de onvergetelijke Alex, zijn jonge Oekraïnse gids en tolk die behept is met een komisch spraakverwarrend accent, maakt Jonathan een donquichotachtige zoektocht door een verwoest landschap, terug naar een onverwacht verleden. Verweven door dit verhaal is de roman die de schrijver aan het schrijven is: een betoverende legende over zijn grootvaders dorp, een sjtel, in de Oekraïne, een lappendeken van verbijsterende overeenkomsten die de generaties door de tijd heen verbindt.

Gepassioneerd, vol verbeeldingskracht en gekenmerkt door een onuitwisbare humaniteit; Alles is verlicht ontgint de zwarte gaten in de geschiedenis en is uiteindelijk een verhaal over het zoeken naar mensen en plaatsen die niet langer bestaan, naar verborgen waarheden die iedere familie overschaduwen en over de broze, maar noodzakelijke verhalen die verleden en de toekomst met elkaar verbinden.

Philip Roth - Operatie Shylock

In het King David Hotel in Jeruzalem logeert een man van middelbare leeftijd die in het openbaar het 'diasporisme' bepleit als enige oplossing voor de conflicten in het Midden-Oosten: alle asjkenazische Joden dienen terug te keren naar de Europese steden waaruit ze door Hitler verdreven en door het zionisme van Theodor Herzl weggelokt zijn.

Koop het bij Bol

Operatie shylock
Philip Roth

Het lijkt de uitspraak van een ogenschijnlijke gek, maar dan wel een die sprekend lijkt op de Amerikaanse romanschrijver Philip Roth.
Tegen de achtergrond van de Palestijnse opstand en doorvlochten met scènes uit het Demjanjuk-proces speelt zich in Operatie Shylock het even verbeten als komische, maar immer actuele duel af tussen de schrijver Philip Roth en zijn ongrijpbare evenbeeld.

RAV

De derde toestand als weg naar verzoening

Amos Oz

Amos Oz: de derde toestand – notities bij een roman

Vanuit een puur psychologisch gezichtspunt uit bezien, gaat deze roman van Amos Oz over menselijke emoties die voor een ieder wel te herkennen zijn. Maar dan wordt de pointe van de roman gemist. Het is een symbolische benadering van het conflict tussen Israël en de Palestijnen en een onderzoek naar een weg van ware verzoening.

Efraïm, kortweg Fima, is een 54-jarige Israëliër, die alles veel en veel beter weet dan de regering, er eindeloze tirades tegen af kan steken en  graag woest tekeergaat tegen elk onrecht waar ook ter wereld.  Een onmogelijke man, die aan zware depressiviteit lijdt maar  ook uiterst behulpzaam is, trekt zich het lot van de Palestijnen aan. Maar valt ook steeds voor de verleiding van vrouwen met wie hij een nu eens tedere en dan weer heftige relatie onderhoudt.

THEMA

"Vijf nachten voor de ramp" is het begin van de roman, en de ramp die vijf nachten later inderdaad plaatsvindt, is de dood van Fima (Efraïms) vader. Het onderwerp is dus het verlies van de vader - die staat voor een hele generatie - en het effect op de volgende generatie - door Fima gerepresenteerd. De roman laat voortdurend zien dat het op een symbolisch niveau wil worden gelezen.
De titel draagt ook bij aan het ontcijferen van het thema. Wat betekent "de derde toestand"?
Op allerlei manieren wordt die derde toestand beschreven. Het is in ieder geval een derde optie" naast de tegenstelling tussen Fima en zijn vader, de twee generaties van na de oorlog. De overlevers van die oorlog nemen tegenover de Palestijnen een heel andere houding aan dan degenen die na de oorlog opgroeiden binnen de staat Israël. De tegenstelling tussen vader en zoon is niet goed te overbruggen. In hoofdstuk 8 vindt dat gesprek plaats en in hoofdstuk 9 droomt Fima van iemand uit de toekomst die de vicieuze cirkel wil verbreken en eindelijk een goed compromis met de Palestijnen en zelfs een verzoening tot stand brengt.
Het lijkt mij dat beide generaties falen in deze roman. De zoon kiest een leven dat gekenmerkt wordt als "leven zonder verstand en sterven zonder lust." Hij is depressief en een fantast, die in de marge van het leven belandt en tot werkelijke relaties niet in staat is. Zoals vaker bij Oz, is de verwijzing naar het disfunctionele gezinsleven van Fima een verwijzing naar een falende Israëlische samenleving.
Vanuit de vader gezien is Fima een teleurstellende, "Europese pacifist" die niet trouw is aan het volk Israël. (Volgens Fima is Israël geen volk, maar een stam, dus een etnische groep die zich alleen met geweld overeind houdt en niet bij machte is anderen in zich op te nemen. (Hfst 20)
De vader wordt gekenmerkt als een radicale Zionist die door zijn onverzoenlijke opstelling de vicieuze cirkel van het geweld niet weet te verbreken. In het boek is het vooral de taal van de vader die zo keurig aansluit bij de (reclame-)taal van de officiële media, waarin de dood van een Arabische jongen wordt vergoelijkt (hfst 3) en het conflict uitsluitend wordt benaderd vanuit de partijdigheid van de overlevers. Ook de taxichauffeur die twee keer in beeld komt (in hfst 25 is hij op zijn best), vertegenwoordigt die generatie. Patstelling dus. Er is iets anders nodig, waardoor het mogelijk wordt het conflict te reduceren tot wat het eigenlijk is: "een conflict over bouwgrond"
De "derde toestand" wordt nu nader omschreven. Het is:

• de houding die zegt: "alles is het probleem van ons allemaal." (Hfst. 13)
• het is een houding waarin verstand en intuïtie samenkomen
• een andere intellectuele houding die steeds de vraag stelt: in welk opzicht? In welk verband is iets waar? (hfst 28)
• een mythe die wordt waargemaakt, zoals Atlantis (hfst 30)

Samenvattend kunnen we zeggen dat het thema van het boek is:


Alleen een "derde" weg leidt tot duurzame vrede. 

Of, iets uitgebreider:
De patstelling tussen twee perspectieven op het conflict met de Palestijnen kan alleen worden overwonnen doordat een nieuwe generatie een "derde optie" introduceert die een werkelijke politieke verzoening tussen Israël en zijn Arabische bevolking brengt.

Structuur en stijl

De roman heeft een duidelijke structuur, en is netjes in vijf delen van ongeveer dezelfde lengte te verdelen. Steeds vinden we een droom aan het begin van een serie van ongeveer 4 à 5 hoofdstukken die samen een deel van het verhaal dragen.
In de verhaalklok die we vaker gebruikt hebben kun je het verhaal fraai indelen.

Eerste kwadrant: introductie van personen en conflict, Hfst 1 - 6.
Tweede kwadrant: de helpers en tegenstanders voor de reis, hfst 7 - 11.
Derde kwadrant: het begin van de reis en de conflicten, hfst 12-25.
Vierde kwadrant: de oplossing van het conflict, hfst 26-30.
Het zijn vooral de dromen die heel duidelijk als intro tot een bepaald gedeelte worden gebruikt. Het zijn vijf nachten tot aan de ramp.

De roman kan dus ook in vijf delen worden verdeeld.

Dinsdag:
A. Carla-droom - introductie Fima, Tamar, Ted, Carla, en de Arabische jongen. 1/6

Woensdag
B. Oorlogsdroom - gesprek met de vader over het conflict met de Palestijnen 7/11

Donderdag
C. Moederdroom - "wortel van het kwaad", de Arabische hond 12-18

Vrijdag
D. Kloosterdroom - "verdwaald zijn wij", conflict als seksueel neergezet 19/25

Zaterdag
E. Carla-droom - de dood van de vader, "derde toestand" en de vernieuwing van Fima.

De boodschap

Tja. En wat nemen wij hiervan mee?
Ook dit keer spraken wij maar weinig over de boodschap van het verhaal, omdat de roman zo duidelijk over de politieke mentaliteit in Israël handelt. Het idee van een derde toestand" kan wel aanspreken, als we het in verband brengen met de Nederlandse situatie waarin een groeiende groep moslims moet integreren. Wanneer we aandringen op een assimilatie, dan gedragen we ons als een etnische groep, als een stam. Als we alles op zijn beloop laten, geven we ons passief over aan de "natuurlijke" ontwikkeling die ongetwijfeld gewelddadige kanten zal hebben. Met dwang integreren of je eigenheid in een getto moeten verbergen zijn echter geen goede opties.
De integratie van moslims in Nederland vergt - als we Oz mogen geloven - een "derde optie". We hebben een ideaalbeeld nodig van een vrije Nederlandse samenleving, waarin echter de bijdrage van moslims niet gemarginaliseerd wordt. Iets soortgelijks is in Nederland al gebeurd bij de aankomst van Spaanse en Portugese joden in Amsterdam. Hun integratie verliep destijds minder stroef dan die van moslims, maar de geschiedenis is dan ook een andere. Moslims kwamen doorgaans als gastarbeider in ons land toen onze economie dat nodig had.
Natuurlijk is er ook een duidelijk verschil: er is in Nederland geen sprake van '"nieuwe Nederlanders" die zich als "overlevers" opstellen en menen dat ze de nederlandse identiteit in pacht hebben. Maar sommige van Oz' ideeën blijken toch merkwaardig actueel te zijn.

Robbert Veen
www.robbertveen.com

Foto: Amos Oz - Fotografie von Shannon - München, Literaturhaus, 7. November 2004

Tekst: © 2010, Robbert Veen

Tags van Technorati: Amos Oz,hebreeuwse literatuur,vrede,Israel en de palestijnen

Ernst Macke Man with Pipe on Huizer Art Center

Nieuwe film over het Huizer Art Center. Man met de pijp van Ernst Macke was het uitgangspunt van een reeks bewerkingen. aanleiding weer voor mij om eens te kijken hoeveel klassiek-moderne schilderijen een pijproker afbeelden.